دانشجویانی که قصد ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکتری، به‌ویژه در دانشگاه‌های معتبر را دارند باید ریسرچ پروپوزال ارائه کنند تا هیئت پذیرش دانشگاه با رویکرد علمی و پژوهشی آن‌ها آشنا شود. اما ریسرچ پروپوزال چیست و چگونه باید آن را نوشت؟ در این مقاله ابرادین راهنمای ریسرچ پروپوزال برای اپلای از بخش‌های مختلف آن گرفته تا مهم‌ترین نکته‌ها در نگارش ریسرچ پروپوزال را برایتان آماده کرده‌ایم.
در این مقاله ابرادین می‌خوانید:
- ریسرچ پروپوزال چیست و چه کاربردی دارد؟
- ریسرچ پروپوزال چه بخش‌هایی دارد؟
- مهم‌ترین نکته‌ها در نگارش ریسرچ پروپوزال چیست
- جمع‌بندی
ریسرچ پروپوزال چیست و چه کاربردی دارد؟
ریسرچ پروپوزال (Research Proposal) یا طرح تحقیقاتی به‌طور معمول برای درخواستِ پذیرش از دانشگاه‌ها در مقاطع تحصیلات تکمیلی ارائه می‌شود. هیئت‌های پذیرش بر اساس این طرح‌ها و سایر فعالیت‌های علمی و پژوهشیِ متقاضیان، دانشجویان خود را انتخاب می‌کنند.
طرح تحقیقاتی در واقع پیش‌نویسی کوتاه از فعالیت پژوهشی و علمی گسترده‌ای است که دانشجو قصد دارد در مقاطع کارشناسی‌ارشد یا دکتری انجام بدهد. موضوع مدنظر، ارزشِ اجرای آن و رویکرد عملیِ پژوهشگر در اجرایش، مهم‌ترین بخش‌های ریسرچ پروپوزال هستند.
موضوعی برای طرح تحقیقاتی باید انتخاب شود که مؤثر و کاربردی باشد. هیئت‌های پذیرش دانشگاه‌های معتبر بیشتر به پروپوزال‌هایی توجه می‌کنند که تأثیری مثبت بر آینده علم و دانش می‌گذارند، یا مسائل زندگی امروز بشر را حل می‌کنند.
ریسرچ پروپوزال چه بخش‌هایی دارد؟
طرح تحقیقاتی به‌طور معمول شامل چند بخش کلیدی است. البته ساختار و محتوای هر طرحی بسته به رشته، مؤسسه آموزشی و الزامات خاصش تفاوت دارند، اما این‌ها اصلی‌ترین بخش‌های ریسرچ پروپوزال هستند:
عنوان ریسرچ پروپوزال چیست
عنوان (Title) باید به‌طور مختصر و دقیق بیانگر موضوع و محدوده طرح تحقیقاتی باشد. این عنوان مانند کلیدِ ورود به طرح برای هیئت پذیرش عمل می‌کند. عنوانِ ریسرچ پروپوزال را مختصر، جامع و جذاب انتخاب کنید. خودتان را جای کسی بگذارید که این عنوان را می‌بیند: آیا به خواندن پژوهش ترغیب می‌شود؟
برای اطلاع از بهترین دانشگاه‌های پزشکی کانادا مقاله زیر رو مطالعه کنید:
بهترین دانشگاه های پزشکی کانادا در سال ۲۰۲۳ کدام‌ها هستند؟ ۱۰ دانشکده برتر
مقدمه طرح پیشنهادی
مقدمه (Introduction) شامل موضوع تحقیق، اهمیت آن و زمینه پژوهش است. پژوهشگر در این بخش توضیح می‌دهد که چرا این موضوع را برای تحقیقش انتخاب کرده است، و چه مشکل یا نیازی در جامعه الهام‌بخش او برای طرح چنین مسئله‌ای بوده است.
اهداف و سؤالات تحقیق
اهداف و سؤالات تحقیق (Research Objectives and Questions) اهداف مشخص یا مسائلی را بیان می‌کنند که پژوهشگر به‌دنبال پاسخگویی به آن‌هاست. نکته مهم اینکه این اهداف یا مسائل باید پنج ویژگی داشته باشند: مشخص، قابل‌اندازه‌گیری، قابل‌دستیابی، مرتبط و محدود به زمان باشند.
پیشینه پژوهش
مطالعات قبلی درباره موضوع تحقیق (Literature Review) به پیشینه این موضوع می‌پردازد. در واقع مطالعات قبلی روی موضوع انتخابی که در دانشگاه‌های دیگر انجام شده‌اند باید بررسی شوند تا شکاف‌ها یا مسائل حل‌نشده شناسایی شوند. مطالعه فعلی قرار است این شکاف‌های علمی را پُر کند. این بخش باید جامع و منطقی باشد و منابع موردبررسی را هم شامل شود.
چهارچوب نظری و چهارچوب مفهومی
چهارچوب نظری و مفهومی (Theoretical and Conceptual Framework) در واقع مبنایی نظری برای تحقیق فراهم، و به زمینه‌سازی مطالعه با استفاده از نظریه‌ها یا مدل‌های موجود کمک می‌کند.
البته چهارچوب نظری با چهارچوب مفهومی تفاوت دارد، زیرا اغلب الهام‌بخش سؤال تحقیق بر اساس پیش‌بینی‌های نظریه‌ها درباره پدیده‌های موردبررسی است. اما چهارچوب مفهومی از سؤال تحقیق فراتر می‌رود و ساختاری برای بررسی آن فراهم می‌کند.
روش تحقیق
روش تحقیق (Research Methodology) رویکرد و روش‌هایی را دربردارد که برای انجام تحقیق استفاده می‌شوند. روش تحقیق شامل جزئیات ریسرچ پروپوزال، مانند روش‌های کیفی، کمّی و ترکیبی، روش‌های جمع‌آوری داده‌ها، مانند نظرسنجی، مصاحبه، آزمایش، روش‌های نمونه‌گیری، روش‌های تحلیل داده‌ها، و همه ابزارهای مورداستفاده است.
ملاحظات اخلاقی در فرایند پژوهش
ملاحظات اخلاقی (Ethical Considerations) درباره مسائل اخلاقی و حرفه‌ای مربوط به تحقیق، مانند رضایت آگاهانه، محرمانگی، حفظ حریم خصوصی و ریسک‌های شرکت‌کنندگان در تحقیق است. در این بخش درباره رعایت اصول اخلاقی در فرایند تحقیق هم می‌توان توضیح داد.
نتایج موردانتظار از تحقیق
نتایج موردانتظار و اهمیت تحقیق (Expected Outcomes and Significance of the Study) به نتایج یا دستاوردهای موردانتظارتان از انجام این پژوهش می‌پردازد. در این بخش باید توضیح داد چرا این نتایج اهمیت دارند، چه تأثیری می‌گذارند، و چگونه دانشِ این حوزه را ارتقا می‌دهند.
جدول زمانی تحقیق
جدول زمانی (Timeline) فرایند اجرای پروژه تحقیقاتیِ پیشنهادی را زمان‌بندی می‌کند. در این بخش نقاط عطف، فعالیت‌ها و مهلت‌ها را مشخص کنید. جدول زمانی به نمایشِ امکان‌سنجی مطالعه کمک می‌کند و نقشه راهی برای تکمیل پروژه ارائه می‌دهد.
منابع و کتاب‌شناسی
منابع و کتاب‌شناسی (References and Bibliography) همه منابع ذکرشده و استفاده‌شده در ریسرچ پروپوزال را با استفاده از سبک استنادی مناسب (مانند APA، MLA یا شیکاگو) فهرست‌بندی می‌کند. همه منابع را به‌درستی درج، و طبق دستورالعمل‌های دانشگاه مقصدتان مرتب کنید.
بودجه‌بندی تحقیق
بودجه‌بندی (Budget) به مواردی مانند پروژه‌های تحقیقاتی که باید از سوی دانشگاه تأمین مالی شوند مربوط می‌شود. بودجه‌بندی برای تشریح هزینه‌های پیش‌بینی‌شده مرتبط با تحقیق، مانند تعداد کارمندان موردنیاز، تجهیزات، مواد اولیه، هزینه‌های رفت‌وآمد و غیره است.
پیوست‌های ریسرچ پروپوزال چیست
پیوست‌ها (Appendices) شامل هرگونه مواد کمکی اضافی، مانند پرسشنامه‌های نظرسنجی، راهنمای مصاحبه‌ها، فرم‌های رضایت یا داده‌های تکمیلی هستند که در انتهای طرح می‌آیند.
مهم‌ترین نکته‌ها در نگارش ریسرچ پروپوزال چیست
در نگارش ریسرچ پروپوزال برای اپلای باید به جزئیات توجه کنید تا علاوه‌بر ارائه یک پروپوزال حرفه‌ای و قابل‌اعتنا، بتوانید تأثیر خوبی هم روی اساتید دانشگاه مقصد بگذارید. هرچه طرح تحقیقاتی حرفه‌ای‌تر، علمی‌تر و با نتایج قابل‌دستیابی‌تری باشد، جذابیت آن برای دانشگاه‌های مقصد بیشتر می‌شود.
در این بخش از مقاله ابرادین درباره ریسرچ پروپوزال چیست، هفت نکته مهم در فرایند نوشتن ریسرچ پروپوزال را مرور می‌کنیم. این مقاله را بوک‌مارک کنید تا قبل از ارسال ریسرچ پروپوزالتان برای دانشگاه‌های موردنظر، مرور دوباره‌ای روی این نکته‌ها داشته باشید:
کتابچه اصطلاحات اپلای 📖
راهنمایی برای شروع مسیر اپلای شما که به صورت رایگان از طریق دکمه زیر قابل دسترس است.👇
کتابچه اپلای ابرادین۱. در انتخاب موضوع به سوابق و علایق خود توجه کنید
سراغ موضوعاتی بروید که از آن‌ها سررشته دارید؛ موضوعاتی که به سوابق تحصیلی، پژوهشی و کاریتان ارتباط دارند. علاوه‌بر دانش و سابقه، به علاقه خودتان هم توجه کنید. قرار است ماه‌ها از عمرتان را صرف پژوهش در این زمینه کنید و باید به آن علاقه داشته باشید.
۲. موضوعی را انتخاب کنید که عملی و کاربردی باشد
موضوعی که برای پژوهش انتخاب می‌کنید، باید عملی و کاربردی باشد؛ باید نتایجی قابل‌دستیابی و قابل‌استفاده داشته باشد. تجهیزات و بودجه لازم برای بعضی تحقیقات آن‌قدر دست‌نیافتنی هستند که بهتر است سراغشان نروید.
سراغ موضوعات خیلی تکراری هم نروید. اگر چنین موضوعاتی انتخاب کنید، هیئت پذیرش تصور می‌کنند از نیازهای این حوزه و پیشینه آن بی‌اطلاع هستید و صرفا موضوعی را بر اساس جست‌وجوهای ساده اینترنتی پیدا کرده‌اید!
۳. مسائل و نیازهای پژوهشی کشور مقصدتان را مدنظر قرار بدهید
آن مسئله‌ای که در این کشور مهم است، چه‌بسا در کشور مقصد شما برای تحصیلات تکمیلی فاقد اهمیت یا اولویت باشد. پس بهتر است در انتخاب موضوع برای تحقیق، به نیازهای پژوهشیِ کشور و دانشگاه مقصدتان توجهی ویژه داشته باشید تا تأثیر بیشتری روی آن‌ها بگذارید.
۴. به دسترس‌پذیری و به‌روزبودن منابع دقت کنید
بعضی موضوعات پژوهشی آن‌قدر منابع کمی دارند که دستیابی به اطلاعات لازم برای انجامشان را عملا غیرممکن می‌کنند. پس ابتدا درباره منابع لازم برای تحقیق جست‌وجو کنید تا مطمئن شوید اطلاعات کافی در اختیار خواهید داشت. برای این جست‌وجو می‌توانید از گوگل اسکالر، ریسرچ‌گیت، اسکوپوس و ده‌ها پایگاه اطلاعاتی دیگر بهره ببرید.
به‌روزبودنِ منابع هم اهمیت زیادی در نگارش ریسرچ پروپوزال دارند. اطلاعات جدید و قابل‌اتکا باعث ارزش بیشتر تحقیق شما و بالارفتن رتبه علمی‌تان می‌شوند. بسیاری از اساتید به تازه‌بودنِ منابع و رفرنس‌های پژوهش اهمیت زیادی می‌دهند.
۵. از اساتید مجربتان برای نگارش ریسرچ پروپوزال کمک بگیرید
اگر درباره هر یک از توصیه‌های فوق مطمئن نبودید، حتما به اساتیدی که در نگارش ریسرچ پروپوزال برای اپلای تجربه دارند مراجعه کنید و از آن‌ها مشورت بگیرید. کسانی که سابقه تحصیل در کشور و دانشگاه مدنظر شما را دارند، در اولویت هستند. مسلما آن‌ها با نیازهای تحقیقاتی موجود آشنایی بیشتری دارند.
۶. دستورالعمل‌های دانشگاه مقصد را رعایت کنید
قبل از هر اقدامی به راهنماها و دستورالعمل‌های موجود در وب‌سایت رسمیِ دانشگاه مقصدتان مراجعه و آن‌ها را مطالعه کنید. بعضی دانشگاه‌ها حوزه‌های تحقیقی و موضوعات موردپذیرش خود را هم تعیین کرده‌اند. اگر فرایند تحقیق را طبق خواسته‌های آن‌ها پیش ببرید، مسلما احتمال پذیرش بیشتر می‌شود.
طول ریسرچ پروپوزال هم به عوامل مختلفی بستگی دارد، ولی به‌صورت حدودی از این قرار است:
- برای مقطع کارشناسی: هزار تا ۳هزار کلمه (البته به‌ندرت در این مقطع ریسرچ پروپوزال خواسته می‌شود).
- برای مقطع کارشناسی‌ارشد: ۳هزار تا ۶هزار کلمه.
- برای مقطع دکتری: ۶هزار تا ۱۰هزار کلمه.
۷. به نگارش درست و حرفه‌ای طرحتان دقت کنید
توجه به جزئیات در نگارش ریسرچ پروپوزال حرفه‌ای بسیار مهم است. باید همه جنبه‌های نگارشی و قواعد دستور زبان را با دقت رعایت کنید. نوشتن متنی پُرغلط و نازیبا نه‌تنها اعتبار و حرفه‌ای بودنِ پژوهشگر و پژوهشش را زیرسؤال می‌برد، بلکه چه‌بسا به عواقبی جدی مانند اتهام سرقت ادبی یا سرقت معنوی منجر می‌شود.
تک‌تکِ عناصر پروپوزال، از فرمول‌بندی مسئله تحقیق تا بیان روش‌شناسی و نتایج موردانتظار باید با وضوح، به‌طور دقیق و طبق اصول حرفه‌ای و اخلاقی بیان شود. هرگونه انحرافی از شیوه‌های صحیح نگارشی و استنادها نه‌تنها یکپارچگی تحقیق را مختل می‌کند، بلکه پذیرش آن در جامعه دانشگاهی را هم با مشکل مواجه می‌نماید.
برای یادگیری بهتر نگارش رزومه و انگیزه‌نامه وبینار زیر را از دست ندهید:
وبینار صفر تا صد «نگارش رزومه و انگیزه‌نامه»
جمع‌بندی
متقاضیانی که قصد تحصیل در مقاطع تحصیلات تکمیلی را دارند باید نگارش ریسرچ پروپوزال را جدی بگیرند، چون تأثیر فراوانی روی هیئت پذیرش دانشگاه مقصد می‌گذارد و به آن‌ها کمک می‌کند درکی دقیق نسبت به توان فکری و پژوهشیِ دانشجو داشته باشند.
در این مقاله ابرادین از ریسرچ پروپوزال چیست تا بخش‌های مختلف آن، انتخاب موضوع و سایر نکته‌های مهم برای نگارش ریسرچ پروپوزال برای اپلای را مرور کردیم. اگر سؤال دیگری دراین‌باره دارید، زیر همین مقاله، با کارشناسان و مشاوران ابرادین در میان بگذارید.
منابع:
https://library.sacredheart.edu/c.php?g=29803&p=185956
https://gradcoach.com/what-is-a-research-proposal-dissertation-thesis
https://www.scribbr.com/research-process/research-proposal
https://study.com/academy/lesson/what-is-a-research-proposal-components-examples.html
https://atlasti.com/guides/qualitative-research-guide-part-1/conceptual-vs-theoretical-framework
