تأثیر جنگ بر مهاجرت تحصیلی چیست؟
تنشها و درگیریها، و در شدیدترین نوعشان جنگها، اغلب پیامدهای اقتصادیِ ناگواری برای کشورهای درگیر، و کشورهای متأثر از آنها دارند. کاهش ارزش پول ملّی، افزایش نرخ تورم و کاهش درآمد خانوارها فقط چند نمونه از این پیامدها به شمار می‌روند.
مسلماً این مشکلات اقتصادی روی توانایی خانوادهها برای تأمین هزینههای تحصیل فرزندانشان، چه در داخل و چه در خارج کشور، تأثیری مستقیم میگذارند.
برای نمونه، تحریم‌های اقتصادی و فشارهای بین‌المللی بر ایران باعث کاهش ارزش پولِ ما، و افزایش هزینههای زندگی‌مان شده است.
این عامل تحصیل دانشجویان در دانشگاه‌های داخلی –مانند دانشگاه‌های آزاد- و همین‌طور مهاجرت تحصیلی را برای بعضی خانواده‌های ایرانی بسیار دشوارتر از پیش، و در مواردی غیرممکن، کرده است.
این وضعیت برای کشورهایی که به‌طور مستقیم وارد جنگ میشوند دشوارتر است. برای نمونه نگاهی به این آمار و ارقام از مؤسسهٔ Concern بیندازید:
- احتمال به‌پایان‌رساندنِ دورهٔ ابتدایی برای کودکانِ کشورهای درگیر جنگ حدوداً ۳۰درصد کمتر از کودکان دیگر کشورهای دنیاست.
- فقط ۵۰درصد از کودکان پناهنده به آموزش ابتدایی دسترسی دارند، درحالی‌که میانگین جهانی بیش از ۹۰درصد است.
- بالغ بر ۶۴میلیون کودک در سال ۲۰۱۷ از تحصیل در مقطع ابتدایی محروم بودند. این تعداد حدود ۹درصد از کل جمعیت جهانیِ این گروه سنی را شامل می‌شود!
وقفه در آموزش به هر دلیلی، از جمله بروز ناآرامی‌ها و جنگها، نسل‌های آیندهٔ بشر را از مزایای آموزش، مانند سلامتی، درآمد کافی، برابری و سلامت روانی محروم میکند، و این امر چرخهٔ فقر را تشدید می‌نماید.
کمبود منابع آموزشی، ترک کشور از سوی معلمان کاربلد و حتی تخریب فیزیکی مدارس از دیگر چالش‌ها در چنین شرایطی هستند. همهٔ این عوامل به افزایش بی‌سوادی میان نسل‌های آینده و کاهش فرصت‌های شغلی منجر میشوند.
جنگ چه تأثیری بر تحصیل و رفتار دانشجویان می‌گذارد؟
تحقیقات نشان داده‌اند که درگیری‌های مسلحانه و ناآرامی‌های منطقه‌ای تأثیرات روانی و رفتاری گسترده‌ای روی دانشآموزان و دانشجویانِ کشورهای درگیر میگذارند.
برای نمونه، مطالعه‌ای در شهر حُمص سوریه حاکی از آن است که بحران طولانی‌مدت این کشور تأثیر بیشتری روی عملکرد آموزشی دانشآموزان نسبت به رفتار آنها داشته است.
تعداد ۱۳۰ معلم سوریه‌ای در این تحقیق شرکت، و پرسشنامه‌ای را پُر کرده‌اند. در ادامه نگاهی به نتایج این تحقیق می‌اندازیم:
- امتیاز ۳٫۴۱ معلمان سوریه‌ایِ شرکت‌کننده (معادل ۶۸٫۲۰درصد) نشان می‌دهد جنگ تأثیری قابل توجه بر رشد تحصیلی بسیاری از دانشآموزان داشته است.
- تأثیر جنگ بر رفتار دانشآموزان کمتر از وضعیت تحصیلی‌شان بوده است. امتیاز ۲٫۷۵ از ۵ (معادل حدود ۵۵درصد) حاکی از این تغییرات رفتاری قابل توجه است.
- تأثیر ترکیبیِ جنگ روی توسعهٔ آموزشی و رفتاری میانگین امتیازی ۳٫۰۷ (معادل ۶۱٫۵درصد) را دریافت کرد که حاکی از تأثیر متوسط است.
پژوهشگران تحقیق مذکور روی تأثیر جنگ در سوریه بر دانشآموزان تأکید زیادی داشتند، زیرا این جنگ تهدیدی جدی برای آموزش آنها و احتمال افزایش بی‌سوادی، به‌ویژه در قشرهای آسیب‌پذیر است.
نکتهٔ قابل توجه اینکه تأثیر این بحران در مناطق نیمه‌امن حُمص مشهودتر است، یعنی همان مناطقی که خانوادهها با ازدست‌دادن شغل و درآمدشان دست‌وپنجه نرم میکنند.
به‌طور کلی دانشجویان کشورهای درگیرِ جنگ با چالشهایی متعدد روبه‌رو میشوند که آموزش و توسعهٔ فردی آنها را مختل میکند.
بسیاری از دانشگاهها در این مناطق دچار تخریب زیرساخت‌ها، کمبود منابع و اختلال در برنامه‌های آموزشی هستند. گزارشی از یونسکو حاکی از آن است که مؤسسههای آموزش عالی در یمن بهخاطر جنگ با تعطیلی، کمبود هیئت علمی و مشکلات شدید مالی مواجه شده‌اند.
دانشجویان هم اغلب تحت فشارهای روانی و مشکلات مالی قرار می‌گیرند. مطالعه‌ای در عراق نشان می‌دهد ۷۰درصد دانشجویان دربارهٔ امنیت و آیندهٔ نامشخص خود نگران هستند. به‌ویژه دانشجویان دختر که محدودیت‌های اجتماعی مشارکتشان در آموزش را محدودتر میکنند.
📚 برای کسب اطلاعات در زمینه اپلای با معدل پایین مقاله زیر را مطالعه کنید:
آیا اپلای با معدل پایین ممکن است؟ پاسخ شاید برایتان جذاب باشد!
جنگ چه تأثیری بر تغییر مقاصد مهاجرتی دارد؟
دسترسی‌نداشتن به شبکه‌های دانشگاهی و منابع بین‌المللی دانشجویان را منزوی میکند. خیلی‌ها مجبور میشوند تحصیلاتشان را متوقف یا رها کنند و صرفاً تعداد اندکی می‌توانند تحصیلات خود را خارج از کشورهای درگیر ادامه بدهند.
اما آن‌هایی که برای ادامهٔ تحصیل مهاجرت میکنند هم با موانعی جدید، مانند سازگاری با سیستم‌های متفاوت، چالشهای زبانی و تبعیض مواجه میشوند. تأثیر بلندمدت این وضعیت هم کمبود مهارت در روند بازسازی پس از درگیریها و چهبسا کاهش مشارکت در توسعهٔ کشورشان باشد.
جنگها و درگیریها می‌توانند ترکیب و شکل توزیع مهاجران تحصیلی را هم تغییر بدهند! برای نمونه، جنگ‌های اخیر در منطقهٔ خاورمیانه موجب شده است بعضی کشورها که جزو مقاصد همیشگی ایرانیان هم هستند، مثل ایالات متحده، کانادا و آلمان، کاهش صدور ویزا برای اهالیِ خاورمیانه را در دستورکارشان قرار بدهند.
بررسیهای امنیتی طولانیتر، کاهش سهمیه‌های ویزا و حتی احتمال بالاتر ریجکتی از چالشهای پیشِ روی دانشجویان کشورمان در اخذ ویزای تحصیلی چنین مقاصدی به شمار می‌روند.
از سوی دیگر، کشورهایی مانند چین، هند، مالزی، و قطر بهخاطر سختگیریهای کمترشان در صدور ویزا برای هم‌قاره‌ای‌ها به مقاصدی پرطرف‌دارتر برای دانشجویان ایرانی و سایر کسانی تبدیل شده‌اند که از خاورمیانه قصد مهاجرت دارند.
تأثیر محدودیت‌ها بر ادامهٔ تحصیل در بعضی رشته‌ها نیز قابل توجه است. دانشجویان رشتههایی مانند مهندسی، فناوری اطلاعات و علوم هستهای بیشتر از سایرین تحتتأثیر قوانین امنیتی کشورهای مقصد قرار می‌گیرند.
برای نمونه، در ایالات متحده این رشته‌ها اغلب با اقدامات ویژهٔ امنیتی مواجه هستند. بنابراین درخواست‌های دانشجویان از کشورهایی با تنش‌های منطقه‌ای بیشتر و دقیق‌تر از سایر دانشجویان بین‌المللی بررسی میشوند.
چنین رویکردی دسترس‌پذیریِ این رشته‌ها را برای بسیاری از دانشجویان با محدودیت مواجه میکند، و چهبسا آنها مجبور میشوند در رشتههایی به غیر از آنچه علاقه و قصدش را دارند تحصیل کنند.
کتابچه اصطلاحات اپلای 📖
راهنمایی برای شروع مسیر اپلای شما که به صورت رایگان از طریق دکمه زیر قابل دسترس است.👇
کتابچه اپلای ابرادینتأثیر جنگ بر مهاجرت تحصیلی از منظر روانی و اجتماعی چیست؟
دانشجویانی که از مبدا مناطق جنگی مهاجرت میکنند، نه‌فقط با چالشهای اقتصادی و قانونی مواجه هستند، بلکه از نظر روانی هم با مشکلاتی جدی دست‌وپنجه نرم می‌نمایند.
نگرانی از درگیری با تبعیض‌ها، سوءتفاهم‌ها و عدم پذیرش در محیط‌های دانشگاهیِ کشورهای میزبان فقط چند مورد از مسائل متعددی هستند که دانشجویان مهاجر اغلب تجربه میکنند.
تبلیغات سیاسی و رسانه‌ای در کشورهای مقصد می‌توانند نگرش عمومی نسبت به دانشجویان از مناطق جنگی را تحتتأثیر قرار بدهند، و حس ناامنی اجتماعی ایجاد کنند.
جالب است بدانید با وجود همهٔ این چالش‌ها، بعضی دانشگاهها و مؤسسات آموزشی در کشورهای میزبان برنامههایی برای حمایت از دانشجویان تحتتأثیر جنگ ایجاد کرده‌اند.
این حمایت‌ها شامل ارائهٔ بورسیههای تحصیلی، پذیرش مشروط، و برنامه‌های مشاوره‌ای برای کمک به دانشجویان در مواجهه با مشکلات روانی و اقتصادی هستند.
بورسیه‌هایی برای دانشجویان مناطق جنگ‌زده
بعضی نهادها و کشورها بورسیه‌ها و کمک‌هزینه‌هایی برای تحصیل دانشجویان بین‌المللی از مناطق جنگ‌زده یا درگیر جنگ و ناآرامی در نظر گرفته‌اند. در ادامهٔ این مقالهٔ ابرادین چند نمونه از این بورسیه‌ها را معرفی می‌کنیم:
۱. بورسیه اچ‌ای‌سی
مدرسهٔ کسب‌وکار اچ‌ای‌سی (HEC) فرانسه در سال ۲۰۲۱ برنامه‌ای با نام HEC Imagine Fellows را برای دانشجویان کشورهای جنگ‌زده راه‌اندازی کرد. این برنامهٔ دوساله برای دانشجویان مقطع کارشناسی‌ارشد است.
این بورسیهٔ تحصیلی علاوه‌بر توجه به موفقیت‌های علمیِ متقاضیان، تمرکزی ویژه روی علاقهٔ آنها به صلح و درک میان‌فرهنگی دارد. آنها هرساله هزینه تحصیل حدود ۱۰ دانشجو از مناطق جنگ‌زده را تقبل میکنند.
۲. بورسیه دانشجویان بی‌مکان
دانشگاه کلمبیای (Columbia University) ایالات متحده بورسیه‌ای با عنوان Scholarship for Displaced Students برای دانشجویان بی‌مکان برای آن دسته از دانشجویان بین‌المللی دارد که بهخاطر جنگ یا خطرات این‌چنینی دیگر قادر به ادامهٔ تحصیلات در کشور خودشان نیستند.
این بورسیه هزینهٔ کامل شهریه، اسکان و کمک‌هزینهٔ زندگیِ آنها در کشور مقصد را تأمین میکند. در این برنامه هرساله حدود ۶میلیون دلار بودجه به ۳۰ دانشجو اختصاص داده می‌شود.
۳. بورسیه بشردوستانه
دانشگاه منچستر (The University of Manchester) انگلستان برای حمایت از قربانیان جنگ روسیه-اوکراین برنامه‌ای با نام Humanitarian Scholarships راه‌اندازی کرد، که اکنون به دانشجویان سایر مناطق جنگ‌زده هم کمک میکند.
آنها هرساله هزینهٔ تحصیل و زندگی ۲۰ دانشجو (۱۰ دانشجوی کارشناسی و ۱۰ دانشجوی کارشناسی‌ارشد) از مناطق مختلف درگیر جنگ و ناآرامی را پرداخت میکنند.
۴. بورسیه امید
انجمن شکل‌دهندگان آینده (Global Shapers)، فعال در امارات متحدهٔ عربی، برنامهٔ Hope Scholarship را راه‌اندازی کرده است تا فرصت تحصیل در دانشگاه‌های این کشور را برای جوانان مناطق جنگ‌زده فراهم کند.
این برنامه ابتکاری جهانی برای وصل‌کردنِ فارغ‌التحصیلان دبیرستانیِ مناطق جنگی (مانند غزه، سودان و کنگو) برای دسترسی به آموزش عالی در دانشگاه‌های خاورمیانه، آفریقا و همین‌طور پلتفرم‌های آموزشیِ بین‌المللی است.
۵. بورسیه بشردوستانه
کالج دانشگاهی لندن (University College London) هم برنامه‌ای با عنوان Humanitarian Scholarships برای حمایتِ مالی از دانشجویان آواره بهخاطر جنگ دارد.
این بورسیه هزینههای تحصیل، زندگی، ویزا و مراقبت‌های بهداشتیِ دانشجویان مقطع کارشناسی‌ارشد را در این دانشگاه بریتانیایی پوشش می‌دهد.
۶. بورسیههای ویژه زنان و دختران در مناطق جنگی
برنامهٔ Women in Conflict Zones در سال ۲۰۱۹ توسط صندوق توسعهٔ قطر با همکاری دانشگاه‌های پیشروی این کشور راه‌اندازی شد تا هزینهٔ تحصیل دانشجویان بین‌المللی شایسته از کشورهای درحال توسعه را تأمین نماید.
یکی از اهداف اصلی این برنامه، فراهم‌کردن دسترسی زنان و دختران در مناطق جنگ‌زده، مانند زنان افغانستانی، به تحصیل در دانشگاه‌های قطر است. این بورسیه‌ها تاکنون به ۲۰۰ زن از ۴۳ کشور مختلف اعطا شده است.
۷. داینامیک فیوچرز
بنیاد آموزش بالاتر از همه (EAA) و سازمان SPARK برنامه‌ای با نام Dynamic Futures Scholarship دارند که به دانشجویان کشورهای فلسطین، عراق، لبنان، اردن و ترکیه کمک میکند تحصیلات دانشگاهی و حرفه‌ای خود را ادامه بدهند.
این برنامه برای ترویج حق آموزش در کشورهای درگیر جنگ و پس از جنگ ایجاد شده است و به جوانان این کشورها کمک میکند تا رهبرانی تحصیل‌کرده، حرفه‌ای و الهام‌بخش برای نسل‌های آینده‌شان باشند.
۸. بورسیه برای دانشجویان بی‌مکان
دانشگاه وسترن (Western University) کانادا مبلغ ۶۰۰هزار دلار در قالب Scholarships for Globally Displaced Students برای حمایت مالی از دانشجویان و پژوهشگرانی اختصاص داده است که بهخاطر جنگ و درگیری در کشورشان دچار آوارگی شده‌اند.
دانشجویان بین‌المللی جدیدی که برای پذیرش در برنامه‌های کارشناسیِ این دانشگاه اقدام میکنند و کشورشان تحتتأثیر جنگ یا سایر فجایع است، واجد شرایط دریافت این بورسیه‌ها هستند.
۹. بورسیه دانشجویان تحتتأثیر درگیری‌های جهانی
دانشگاه استونی بروک (Stony Brook University) ایالات متحده به دانشجویانی که تحصیلاتشان تحتتأثیر درگیری‌های جهانی قرار گرفته است، بورسیههای محدودی تحت عنوان Individuals Impacted by Global Conflict Scholarship ارائه می‌دهد.
متقاضیانِ این بورسیه باید شرایطی مانند گذرنامهٔ معتبر یا مدرک معتبر پناهندگی از کشورهای دارای وضعیت حفاظت موقت (TPS) داشته باشند و بتوانند تأثیر جنگ بر مهاجرت تحصیلی خود را ثابت کنند.
۱۰. بورسیه کاونتری وروتسواف
دانشگاه کاونتری وروتسواف (Coventry University Wrocław) هم به دانشجویان پناهندهٔ جنگی بورسیه‌ای شامل ۵۰درصد تخفیف در هزینهٔ تحصیل ارائه می‌دهد. این بورسیه برای دوره‌های کارشناسی تمام‌وقت است.
دانشجویانی که تحصیلات کارشناسی خود را جای دیگری آغاز کرده‌اند، اما تحصیلشان به‌دلیل جنگ متوقف شده است، می‌توانند با انتقال به دانشگاه کاونتری وروتسواف از این بورسیه بهره‌مند شوند و تحصیلشان را ادامه بدهند.
📚 برای کسب اطلاعات در زمینه دریافت بورسیه تحصیلی کانادا برای دانشجوهای ایرانی مقاله زیر را مطالعه کنید:
راهنمای کامل دریافت بورسیه تحصیلی کانادا برای دانشجوهای ایرانی
جمع‌بندی
تأثیر جنگ بر مهاجرت تحصیلی دانشجویان به خارج از کشور جنبه‌های متعددی دارد که شامل مسائل امنیتی، اقتصادی، روانی و اجتماعی هستند. این شرایط چالشهای زیادی برای دانشجویان ایجاد میکنند، اما در عین حال فرصت‌هایی هم برای حمایت از آنها از سوی نهادهای آموزشی و دانشگاه‌های بین‌المللی ایجاد شده‌اند.
در این مقالهٔ بلاگ ابرادین به آثار درگیریها و ناامنی‌های منطقه‌ای روی مهاجرت تحصیلی و وضعیت دانشجویان بین‌المللی در کشورهای مقصد پرداختیم. حالا می‌خواهیم نظر شما را هم بدانیم:
بروز ناامنی‌های منطقه‌ای در خاورمیانه چه تأثیری روی خودِ شما یا دانشآموزان و دانشجویانی گذاشته است که می‌شناسید؟ لطفاً نظرتان را زیر همین مقاله با ما و سایر خوانندگان بلاگ ابرادین در میان بگذارید.
سوالات متداول
جنگها و تنشها باعث کاهش ارزش پول ملّی، افزایش نرخ تورم و کاهش درآمد خانوارها میشوند. این عوامل تأمین هزینههای تحصیل را، چه در داخل و چه در خارج از کشور، برای بسیاری از خانوادهها دشوارتر و چهبسا غیرممکن میکنند.
جنگها به تخریب زیرساختهای آموزشی، کمبود منابع، و کاهش دسترسی به معلمانِ کارآزموده منجر میشوند. تأثیرات روانی و رفتاری ناشی از جنگ بر دانشآموزان و دانشجویان، عملکرد تحصیلی و توسعهٔ فردی آنها را هم مختل میکند.
جنگها مقاصد مهاجرتی را تغییر میدهند و چالشهایی مانند سختگیری در صدور ویزا، بررسیهای امنیتی طولانیتر، و تبعیض را برای دانشجویان ایجاد میکنند. بعضی کشورها بهخاطر سیاستهای آسانتر ویزا به مقاصدی محبوبتر برای دانشجویان کشورهای درگیر تبدیل میشوند.
بعضی دانشگاهها و مؤسسههای آموزشی برنامههایی مانند بورسیههای تحصیلی، پذیرش مشروط، و مشاوره برای حمایتِ مالی و روانی از دانشجویان مهاجر دارند تا چالشهای روانی و اقتصادی آنها را تا جای ممکن کاهش بدهند.
